آرامش زمین مشکوک است !

رخ ندادن زلزله بزرگتر از هفت ریشتر در 14 سال اخیر نگران کننده است

چهارده سال پیش در چنین روزی در ساعت 12 و 27 دقیقه روز 20 اردیبهشت 1376 زلزله مخربی شرق قائناب به ویژه روستاهای اردکول و آبیز را ویران کرد.

رخداد این زلزله بزرگ نه فقط منطقه اردکول، آبیز و حاجی آباد در شرق قائن که استان پهناور خراسان و بخش‌هایی از غرب افغانستان را به شدت به لرزه در آورد.

زمین لرزه بزرگ اردکول صرف نظر از بزرگای بالایش به دلیل وقوع بیش از 120 کیلومتر گسلش سطحی که به زعم کارشناسان در زلزله‌های درون ورقی فلات ایران جالب توجه است از لحاظ زلزله شناسی حائز اهمیتی خاص است.

زلزله سال 1376 اردکول قائن آخرین زلزله با بزرگی بیش از 7 ریشتر در کشور بوده و در چهارده سال اخیر با وجود زمین‌لرزه‌های فاجعه باری چون زلزله بم، زمین ایران هیچ گاه چنین لرزه ای را به خود ندیده است.

بزرگای زمین لرزه پنجم دی ماه 1382 بم حدود 6.5 در مقیاس امواج درونی زمین بود و تلفات و خسارت های زیاد آن علاوه بر بافت بسیار فرسوده بخش های زیادی از شهر بم ناشی از قرار داشتن کانون زمین‌لرزه در پهنه شهری بم بود.

دکتر مهدی زارع، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی اما چندان از این آرامش خوشحال نیست.

وی معتقد است عدم وقوع هیچ زلزله ای با بزرگای 7 یا بالاتر طی این چهارده سال بیشتر نگران کننده است تا آرامش بخش چرا که فلات ایران سرزمینی است که به طور متوسط در هر ده سال در آن یک تا دو زمین لرزه با بزرگای بیش از 7 رخ داده است.

زارع خاطرنشان کرد: معمولا در چنین وضعی می توان به وجود نبود های لرزه یی و محل های مختلف برای تمرکز تنش های بالا و در نتیجه آمادگی منطقه فعال ولی ظاهرا آرام برای وقوع زمین‌لرزه ای با بزرگای بیش از 7.0 مشکوک شد.

معاون پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی در ادامه به وقوع زمین‌لرزه های متعدد با بزرگی در حد 7.0 در پنج دهه اخیر اشاره کرد که هنوز در حافظه بسیاری از مردم ما جای دارد.

وی گفت: در روز 10 شهریور 1341 زلزله بوئین زهرا منطقه جنوب دشت قزوین در حدود 150 کیلومتری غرب تهران را با بزرگای 7.1 به لرزه در آورد.

این زلزله که منطقه بوئین زهرا و تاکستان و دشت قزوین را به شدت تخریب کرد بیش از 20 هزار کشته بر جای گذاشت. کانون زلزله در نزدیکی رودک در جنوب بوئین زهرا و در راستای گسل ایپک واقع بود. در این زلزله گوینده رادیو ایران با اشاره به ویرانی تاکستان و روستاهای آن در رادیو گفت: «نه از تاک نشان ماند و نه از تاکنشان!»

زارع خاطرنشان کرد: در سال 1347 در روز 9 شهریور زلزله دشت بیاض منطقه دشت خضری و کاخک را در خراسان جنوبی با بزرگی 7.1 ویران کرد و در بامداد فردای آن رخداد سهمگین، زلزله فردوس با بزرگای 6.7 موجب ویرانی شهر قدیمی فردوس به طور کامل و کشته شدن مردم آن و همچنین گروهی از مجروحان زلزله دشت بیاض بود که برای درمان به فردوس منتقل شده بودند.

وی تصریح کرد: زلزله فردوس به احتمال زیاد بر اساس جنبایی گسل فردوس و تحریک حرکت در این گسل در اثر گسیختگی در گسل مجاور ، دست بیاض، رخ داد. این دو زلزله -دشت بیاض و فردوس - که پی در پی رخ دادند، نمونه بارزی از رخداد زنجیره‌یی و پی در پی زلزله ها به ویژه در گسل‌هایی است که به هم می رسند و جنبایی در یکی می تواند موجب حرکت و چکانش حرکت در گسل بعدی باشد.

زارع در گفت‌و‌گو با ایسنا به زلزله 25 شهریور 1357 طبس اشاره کرد و اظهار داشت: این زلزله با بزرگی 7.4 حدود 20 هزار نفر تلفات برجای گذاشت و از شدید ترین زمین‌لرزه های قرن اخیر در ایران به شمار می رود.

زلزله 21 خرداد 1360 در گلباف کرمان با بزرگای 6.9 و 5 مرداد 1360 در سیرچ کرمان با بزرگای 7.1 که بیش از سه هزار نفر تلفات به جای گذاشتند و زلزله 31 خرداد 69 منجیل با بیش از 15 هزار نفر تلفات همگی از زلزله های مهم فلات ایران بوده اند. در مناطق مختلف فلات ایران گسل‌های فعال مهمی وجود دارد.

معاون پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی خاطرنشان کرد: زلزله های کوچک تا متوسط در منطقه جنوب و جنوب شرق تهران در دو سال گذشته، در پهنه ای که حداقل سه زمینلرزه مهم تاریخی در سالهای 330 قبل از میلاد مسیح، 855 میلادی و 1384 میلادی موجب ویرانی شهر ری شده و نبود لرزه ای در پهنه شهر تبریز برای بازه زمانی 231 سال – از زمان زلزله 1870 میلادی که با ویرانی کامل این شهر همراه شد - همگی نشانه های مهمی برای وقوع زلزله های مهم بعدی در این شهر ها هستند.

وی تصریح کرد: وقوع زلزله های متوسط در منطقه کاشمر و نیشابور یادآور احتمال رخداد زلزله های اصلی در پهنه گسله درونه و شمال آن می تواند باشد.

از سوی دیگر گسل‌های مرکز و جنوب البرز مرکزی در دو سال اخیر زلزله هایی با بزرگی 4 تا 6 در منطقه شرق تهران به ویژه در ناحیه فیروزکوه داشته اند. موقعیت شهرهای بندرعباس و میناب در جنوب ایران – که عملا لرزه خیز ترین منطقه ایران در شمال تنگه هرمز هستند - نیز بسیار مهم است.

زارع خاطرنشان کرد: این شواهد زنگ خطر و بیدارباشی برای ماست تا به وقوع زمین‌لرزه ای با بزرگی 7 یا بیشتر که هر لحظه در نقطه ای از پهنه های جنبای فلات ایران قابل انتظار است و به ویژه به پیامد های آن بیاندیشیم. 

منبع:konjkav.com